Warunki i jakość życia w województwie pomorskim 2000–2015
31.12.2016
Przedstawiając współczesnych mieszkańców województwa pomorskiego — opierając się na wnioskach wypływających z kolejnych edycji Diagnozy Społecznej oraz szeregu innych badań — można stwierdzić, że po upływie niemal trzech dekad od wielkiej zmiany z lat 1989–1990, charakteryzują ich dwie podstawowe cechy.
Po pierwsze, Pomorzanie to społeczność zróżnicowana wewnętrznie pod wieloma względami, a jednocześnie — pod wieloma innymi — bardzo jednorodna. To wielokontekstowe i wieloczynnikowe zróżnicowanie znajduje odzwierciedlenie w wewnątrz wojewódzkich „pęknięciach i nieciągłościach”, z których najistotniejsza i mająca bardzo daleko idące konsekwencje jest różnica, dzieląca obszar metropolitarny (a zwłaszcza jego trójmiejski rdzeń) od pozostałej części województwa. W dodatku jest to układ dość dynamiczny, czyli historycznie zmienny (o czynnikach zmiany poniżej).
Drugą cechą jest fakt, iż pod wieloma względami Pomorzanie są bardzo typowi i przeciętni w skali ogólnopolskiej. Innymi słowy niczym szczególnym w wielu wymiarach mieszkańcy województwa pomorskiego nie różnią się od mieszkańców innych województw. Są jednak jednocześnie takie aspekty, w których silnie widać pomorską specyfikę, odrębność, wręcz unikatowość.
W tych dwóch elementach zawiera się pomorski paradoks: Pomorzanie są tacy sami jak inni mieszkańcy Polski, ale jednocześnie mają sporo cech wyróżniających i specyficznych. Równocześnie, w ramach województwa są bardzo do siebie podobni, choć pod wieloma względami różnią się między sobą.
Przywołane i analizowane wyniki badań bardzo dobrze oddają ten paradoks. Aby go jednak lepiej zrozumieć należy przywołać nieco szerszy kontekst uwarunkowań historycznych: polityczno-administracyjnych, społecznych i kulturowych.